اکتفا به حداقل بهره هاي دنيا:

حضرت علي(ع) در اين مورد آنچنان حساس هستند که کوچکترين لغزشي را نمي پسندد. عثمان بن حنيف، والي بصره در مهماني مجللي شرکت کرده بود. حضرت طي نامه اي عتاب آميز، او را به تقواي الهي ترغيب کرد و از آتش جهنم برحذر داشت و دنيا را آن گونه که هست، براي او تصوير نمود و از او خواست به حداقل ضروري بهره هاي دنيا اکتفا کند:

اي پسر حنيف! از خدا بترس و به قرص ناني اکتفا کن، تا از آتش جهنم بِرَهي.

اين مطلب در مورد ساير حاکمان نيز گفته شده است. به حضرت خبر دادند شريح قاضي، خانه اي به هشتاد دينار خريده و براي آن قولنامه نوشته است. حضرت براي او نامه اي نوشت و در آن تصوير حقيقي عمل او را ارائه داد و فناي دنيا و بقاي آخرت را بازگو نمود.

اين برخورد با حاکمان جامعه اسلامي نشانگر آن است که مسئول بايد حال ضعفاي جامعه را رعايت کند و زندگي او - هر چند از راه حلال تهيه شود - تجملي و پر زرق و برق نباشد، همان طور که نبايد با ثروتمندان نشست و برخاست کند که موجب دوري از مردم شود.

حضرت در باره خويش همين مطلب را مي فرمايد:

آيا به اين قناعت کنم که گفته شود من امير مؤمنانم، اما در سختيهاي روزگار آنان شرکت نکنم و در تلخي هاي زندگي براي آنها اسوه و نمونه نباشم؟

و در جاي ديگر مي فرمايد:

خداوند بر پيشوايان عدل واجب گرداند بر خود سخت گيرند و همچون طبقه ضعيف مردم باشند، تا ناملايمات فقر، به فقير فشار نياورد و او را هلاک نکند.

مقاومت در برابر وسوسه هاي نفساني و ياد مرگ براي خودسازي

اميرالمؤمنين علي(ع) در ابتداي عهدنامه مالک اشتر چندين بار به او فرمان مي دهد مواظب هواي نفساني خود باشد و آن را در هم شکند و مالک خواسته هاي خويش باشد:

اين فرماني است که بنده خدا، علي اميرالمؤمنين به مالک اشتر مي دهد ... او را به تقوا فرمان مي دهد ... از او مي خواهد خواسته هاي نفساني خويش را در هم شکند و به هنگام وسوسه ها خويشتندار باشد، زيرا نفس همواره انسان را به بدي وا مي دارد، مگر آنکه رحمت الهي شامل حال او شود ... زمام هواي نفساني خود را در دست گير و از آنچه برايت حلال نيست، بخل بورز، زيرا اين بخل، در آنچه نفس دوست يا ناخوش مي دارد، راه انصاف است.

سفارش حضرت در مورد مواظبت و مقاومت در برابر وسوسه هاي نفساني، به سرکردگان لشگري نيز به طور اکيد بيان شده است.

امام به "شريح بن هاني" فرمانده مقدمه لشگر در جنگ با معاويه مي گويد:

هر صبح و شام خداترس باش و از دنياي فريبنده بر نفس خويش بترس و در هيچ حال از آن ايمن مباش ... محافظ و مانع نفس خويش از هواي نفساني باش و به هنگام خشم و غضب، شکننده نفس خويش و غالب باش.

و در نامه ديگر پيروي از هواي نفساني را سبب عدول حاکم از وظيفه خويش، يعني بسط عدالت برمي شمرد:

اگر والي در پي هواي نفساني خويش باشد، از عمل به عدل در بسياري موارد باز مي ماند.

حضرت علي(ع) ياد مرگ را بهترين طريق براي خودسازي و به دست گرفتن زمام نفس مي داند و به مالک اشتر سفارش مي کند بسيار به ياد مرگ باشد، تا بتواند کف نفس کند:

هرگز نخواهي توانست زمامدار نفس خويش باشي، مگر اينکه بسيار به ياد قيامت و بازگشت به سوي پروردگارت باشي".

ارتباط عبادي دايم با خداوند

يکي از وظايف فردي مسئول، ارتباط عبادي دايم با خداوند است. هر چند وي بايد به امور مردم رسيدگي کند و اگر در اين راه نيت خويش را براي خداوند خالص گرداند، تمام کارهايش عبادت محسوب مي شود، ولي بهترين اوقاتش بايد در ارتباط عبادي با خداوند باشد:

نيز بر عهده تو کارهاست که خود بايد انجام دهيد ... براي آنچه ميان تو و خداست، نيکوترين اوقات و بهترين ساعات را بگذار، هر چند همه کارها در همه وقت براي خداست، اگر نيت درست باشد و رعيت را از آن آسايش بود.

آنچه بر هر کس، مخصوصاً مسئول، در انجام اعمال عبادي واجب است، اخلاص مي باشد. حال شخص مسئول در مورد عبادات نبايد در ظاهر و باطن تفاوت کند، تا اخلاص را به دست آورد.

حضرت علي(ع) به کارگزاران خويش در امور صدقات چنين فرمان مي دهد:

موظف است در موارد اطاعت خداوند، عملي را در ظاهر انجام ندهد که در پنهاني با آن مخالفت کند و هر کس ظاهر و باطن و عمل و سخنش يکسان باشد، امانت الهي را ادا کرده و عبادت را خالصانه انجام داده است.

منبع: شيرازه

انتهاي پيام/خ